Zowel vóór als tijdens het webinar ‘Van het gas af en dan?’, hebben wij veel vragen binnengekregen over de energietransitie in de wijk Beijum. Samen met de gemeente, het Energieloket en Grunneger Power hebben we ons best gedaan die vragen te bundelen en te beantwoorden. De vragen en antwoorden staan hieronder verzameld per categorie. Wordt uw vraag hiermee niet beantwoord, of heeft u een andere opmerking? Stuur ons dan gerust een mail (werkbeij@beijum.nl).
Zonne-energie
De gemeente Groningen werkt aan een beleidskader voor zonneparken. De gemeente Groningen geeft ruimte voor de aanleg van zonneparken op verschillende plekken in de gemeente. Daarmee wordt een groot deel van de stroom opgewekt die nodig is om in 2035 CO2-neutraal en aardgasvrij te kunnen zijn.
Naast het benutten van geschikte daken voor zonnepanelen zijn er zonneparken nodig. Dit gaat om nieuwe locaties, naast de zonneparken die zijn aangelegd of in voorbereiding zijn. Kijk op de kaart welke locaties daarvoor in aanmerking kunnen komen. De kaart geeft niet aan waar zonneparken komen, maar welke locatie geschikt zijn. Voor kleine zonneparken tot 10 hectare geldt dat minimaal 50% van de omgeving mee moet kunnen doen.
Zonnepanelen op daken heeft de voorkeur en prioriteit. De gemeente streeft ernaar dat alle geschikte daken van woningen, bedrijven, kantoren, scholen benut worden. Voor de eigenaren van de daken zijn er diverse regelingen beschikbaar om de aanschaf aantrekkelijk te maken, en de gemeente helpt daarbij. Hiervoor werkt de gemeente samen met lokale bedrijvenen maatschappelijke organisaties. In 2022 komen er extra regels om zonnepanelen op nieuwe bedrijfsgebouwen te kunnen verplichten. Ook voor nieuwe woningen zijn zonnepanelen steeds vaker verplicht. Voor bestaande bouw is dit nog onvoldoende het geval.
Dit is echter onvoldoende om aan de gehele opgave te voldoen. We hebben in totaal 810MWp aan zonnestroom nodig. Op basis van huidige berekeningen verwachten we dat er 310MWp op daken gelegd kan worden. In deze berekeningen houden we rekening met het beschikbare dakoppervlak, de bekende knelpunten (schaduw, obstakels, cultuurhistorie, eigendom, etc.) en de voortschrijdende zonnepanelen techniek. Daarmee is de 310 ambitieus, maar met een grote inspanning naar verwachting wel haalbaar. Er is daarom nog 500MWp in de vorm van zonneparken nodig. Omdat we dat nu al weten, houden we nu ook al rekening met de planning van meerdere zonneparken.
Projecten duren lang van idee tot uitvoering. Als we erin slagen alle geschikte daken te benutten voor 2035 is dat een prestatie van formaat. We hebben in totaal 810MWp aan zonnestroom nodig. Op basis van huidige berekeningen verwachten we dat er 310MWp op daken gelegd kan worden. Er is daarom nog 500MWp in de vorm van zonneparken nodig. Omdat we nu al weten dat dat onvoldoende is voor de gehele opgave, houden we nu ook al rekening met de aanleg van zonneparken.
Daarnaast willen we geen onnodige tijd verliezen met het inzetten van de energietransitie; klimaatverandering wacht immers niet tot wij er klaar voor zijn.
De gemeente ontwikkelt op dit moment een nieuw beleidskader voor zonnepanelen op daken en parkeerterreinen. De gemeente legt de komende jaren zonnepanelen op al haar eigen daken, mits deze geschikt zijn. Ook worden de komende jaren onze eigen P+R-terreinen benut, zodat hier sprake is van slim dubbelgebruik. In 2022 komen er extra regels om zonnepanelen op nieuwe bedrijfsgebouwen te kunnen verplichten. Voor bestaande gebouwen (bedrijven en woningen) zijn er subsidies en andere regelingen om de aanschaf van zonnepanelen eenvoudiger en goedkoper te maken. Als er nieuwe mogelijkheden ontstaan om zonnepanelen op daken te stimuleren of te verplichten, zullen we deze waar mogelijk verwerken in ons beleid.
Als uw dak vanwege de ligging, constructie of schaduw van bomen en gebouwen niet geschikt is voor zonnepanelen, maar u wilt toch zonnestroom opwekken, dan kunt u deelnemen aan een collectief. Grunneger Power verzorgt veel grote en kleine initiatieven waarbij omwonenden deel kunnen nemen aan grotere energieprojecten.
De gemeente hecht veel waarde aan groen en bomen. Evenals aan duurzame energievoorzieningen, maar er zijn meer vormen dan alleen zonne-energie. Om die reden worden er geen aanpassingen in de bestaande bomen gedaan voor zonne-energie. M.a.w. de gemeente ziet de beperking van zonlicht op daken niet als reden om een boom te verwijderen of te snoeien. Dat is anders met overlast, bijvoorbeeld om 11 uur ’s morgens al de lamp aan moeten doen. In zo’n geval kan de boom getoetst worden op waarde van de boom voor de gemeente en overlast door een bewoner. Dat gaat met een puntensysteem. De kant met meeste punten (waarde of overlast) ‘wint’.
Meestal kan er niet op verzoek gesnoeid worden. De gemeente heeft een snoeiprogramma dat wordt uitgevoerd. Bij calamiteiten of veranderingen wordt daarvan afgeweken. Bewoners mogen zelf nooit snoeien! Ook kappen doet de gemeente niet op verzoek, maar volgens een vooraf vastgesteld beleid.
In 10 jaar tijd, we zijn dus al een tijdje bezig, wordt een deel van de snelgroeiers vervangen volgens het bomenbeheerplan. Hierover staat regelmatig een bericht in de Beijumerkrant of op de website beijum.nl.
Het korte antwoord is: ja. Investeren in zonnepanelen is nog altijd rendabel, zo rekent mileu centraal voor. Ongeveer een derde van de opgewekte energie wordt namelijk direct gebruikt (bijvoorbeeld door de koelkast of elektrische verwarming). Daarbij komt dat het salderen volgens de huidige plannen slechts in stapjes wordt afgebouwd naar €0,06 in 2031 (tegen €0,22 nu). Het doel van het afbouwen van saldering is om het lokaal opslaan van energie aan te moedigen. Door elektriciteit bijvoorbeeld in een thuisaccu op te slaan, gebruik je immers je eigen opgewekte energie op een ander moment alsnog. De verwachting is dan ook dat over een paar jaar deze manieren van energieopslag flink in prijs zullen dalen, en een goede aanvulling zullen worden op een zonnedak.
Isolatie
Elk huis is verschillend daarom is het niet zonder meer te zeggen of je met Energielabel B van het aardgas af kan. De route naar een huis zonder aardgas begint altijd bij zo goed mogelijk isoleren. Hoe beter je huis geïsoleerd is, hoe makkelijker het zal zijn om je huis te verwarmen. Daarom kan je dan ook eerder op systemen over die lage temperaturen gebruiken zoals de aardgasvrije warmtepompen. Bij het energieloket kan je zien welke stappen je kan nemen.
Denk je dat je al ver genoeg bent om van het aardgas af te gaan dan kan je dat ook gewoon testen. Dit kan door de temperatuur van je CV ketel te verlagen. Krijg je de woning op koude dagen dan nog steeds warm dan ben je wellicht klaar om van het aardgas af te gaan. Wil je dit proberen? Kijk dan eens op de website van milieu centraal of Zet ‘m op 60.
Welstandscriteria verschillen per wijk en per woning. Op de website van de gemeente vindt u alle informatie over de welstand. Daar vindt u ook een kaart waar u kunt vinden welke welstandscriteria voor uw woning van toepassing zijn. In de Sneltoetscriteria Welstand kunt u onder andere meer informatie vinden over welstandscriteria bij zonnepanelen of gevelaanpassingen.
Energiebronnen
In Duitsland wordt nog veel gestookt op olie in plaats van gas. Dat is erg vervuilend. Die woningen worden nu eerst overgezet op gas om snel klimaatwinst te behalen.
In de gemeente Groningen wordt op dit moment niet specifiek gekeken naar de toepassing van waterstof in bepaalde wijken voor de energievoorziening van woningen. Zoals beschreven in de Routekaart ‘Groningen CO2-neutraal in 2035’ zien we groene waterstof als een belangrijke energiedrager in een volledig duurzaam energiesysteem. Waterstof is geschikt als grondstof en bron voor hoge temperatuur warmte voor de industrie, als brandstof voor voertuigen, ter ondersteuning van de flexibiliteit van het elektriciteitssysteem en in de toekomst als mogelijke bron voor lage temperatuur warmte in de gebouwde omgeving. Omdat in Nederland in 2035 de elektriciteitsvoorziening nog niet volledig duurzaam zal zijn, verwachten we nog geen hele grote rol voor groene waterstof op de korte termijn. Groene waterstof kan namelijk pas grootschalig geproduceerd worden als er een overschot aan duurzame elektriciteit (door wind op zee) wordt gecreëerd. Bovendien is de productie van groene waterstof op dit moment vooral voorzien buiten de grenzen van de gemeente Groningen en heeft de gemeente Groningen ook geen grootschalige industrie waar waterstof een rol zou kunnen spelen.
Op dit moment zet de gemeente Groningen zich wel op de korte termijn in voor toepassing van waterstof voor de verduurzaming van mobiliteit. Benzine en diesel gaan plaats maken voor elektriciteit, waterstof en biobrandstoffen. De gemeente heeft daarin een rol door in het eigen wagenpark op waterstof over te gaan, bij de aanbesteding voor het OV waterstof een rol te geven en het ondersteunen van de komst van een waterstoftankstation. De eerste stappen zijn gezet. Maar er moet ook nog veel gebeuren om het gebruik van waterstof in de mobiliteit te laten groeien en waterstof een vergelijkbare positie te geven als elektriciteit in fossielvrije en emissieloze mobiliteit.
De duurzaamheid van biomassa is een ingewikkelde discussie. Over het algemeen wordt bio-energie als ‘duurzaam’ beschouwd als in de gehele energievoorzieningsketen:
- geen sprake is van schadelijke milieueffecten;
- de hoeveelheid plantaardig materiaal op peil blijft door voldoende
- aanplant en onderhoud van bossen; natuurlijke grondstoffen zo
- hoogwaardig mogelijk worden ingezet;
- en de omzetting van biomassa in bruikbare energie met een zo hoog
- mogelijk rendement gebeurt.
De wijze waarop we in Groningen omgaan met biomassa is beschreven in de visie op de biobased economy die is vastgesteld door de raad in 2013. Uitgangspunt daarbij is dat beschikbare biomassa zo hoogwaardig mogelijk wordt ingezet. De waardepiramide die is weergegeven de figuur hieronder visualiseert dit uitgangspunt.
De gemeente Groningen heeft ambitieuze doelstellingen op het gebied van klimaat en wil in 2035 een CO2-neutrale gemeente zijn. Om invulling te geven aan deze ambitie heeft de gemeente een Routekaart Groningen CO2- neutraal opgesteld. In het eindscenario is groen gas verantwoordelijk voor de invulling van een deel van het energiegebruik in de gemeente. Met name de gebieden waar een warmtenet of ‘all electric’ geen optie is zullen op een hybride wijze moeten worden verwarmd. Het huidige uitgangspunt is dat groen gas daarin een belangrijke rol gaat spelen. Bij de uitwerking van biomassa als bron hanteren we het principe dat:
- alleen biomassa wordt gebruikt die afkomstig is uit de regio en;
- alleen als het is verkregen van regulier kap- en onderhoudswerk aan bijvoorbeeld parken, straten en natuurgebieden of uit rest- en afvalhout.
In tegenstelling tot de stroom- en gaslevering kan iemand die is aangesloten op een warmtenet niet iedereen overstappen. Daarom is het zeer belangrijk dat er goede spelregels zijn voor warmtenetten. De gemeente Groningen werkt nauw samen met verschillende partners, waaronder Warmtestad, om de ontwikkeling van een warmtenet zo goed mogelijk uit te laten pakken voor de gebruiker. Dit is niet zo eenvoudig en gemeenten lopen dan ook vaak tegen problemen aan waarvan de oplossing veelal van het Rijk moet komen. Op dit moment wordt er in Den Haag gewerkt aan een nieuwe Warmtewet 2.0. Hierin moet onder andere geregeld worden wie een warmtenet mag exploiteren en hoe de tarieven worden gereguleerd. De gemeente Groningen vindt het belangrijk dat warmtenetten in de toekomst duurzaam en betrouwbaar zijn. Daarnaast moeten warmtenetten tegen een sociale prijs gerealiseerd worden, waarbij we streven naar woonlastenneutraliteit. Ook moet iedereen mee kunnen doen en moet het niet zo zijn dat warmtebedrijven zelf de meest lucratieve wijken kunnen kiezen en andere wijken uitsluiten.
Op wijkniveau is de gemeente nog niet bezig met concrete projecten voor de verwarming van woningen in Beijum. De focus voor de warmtetransitie ligt op dit moment op de wijken Selwerd, Paddepoel, Vinkhuizen en Kostverloren. Deze wijken moeten voor 2030 van het aardgas af. Voor de gehele gemeente onderzoekt de gemeente welke mogelijkheden er zijn voor een warmtenet uit restwarmte. Dit warmtenet kan mogelijk ook warmte gaan leveren aan andere wijken, waaronder Beijum. In het kader daarvan willen we in de komende jaren meer te weten komen over de beschikbare warmtebronnen en welke wijken en buurten geschikt zijn voor een aansluiting op een warmtenet.
In principe besluit de gebouweigenaar, bijv. een wooncorporatie, of het gebouw wordt aangesloten op een collectieve energievoorziening. Dit betreft met name de gebouwen waar de energievoorziening nu ook al collectief is georganiseerd, bijv. via één CV in de kelder. In zo’n geval hoeft er namelijk geen aanpassing te worden gedaan aan de installaties in de woning zelf. Indien een woningbouwcorporatie een gebouw wil aansluiten op een warmtenet dan zal dit in principe altijd in overleg met de bewoners gebeuren. Wanneer er wel aanpassingen in de woningen zelf gedaan moeten worden dan is vaak ook 70% goedkeuring nodig van de huurders.
Windenergie vormt een belangrijk aandeel in de duurzame elektriciteitsmix. In de gemeente Groningen wordt daarom een verkenning gedaan naar de mogelijkheden van windenergie binnen de gemeentegrenzen. Onder de naam ‘Windplatform’ verkennen de coöperatieve vereniging Grunneger Power, Natuur- en Milieufederatie Groningen en de gemeente Groningen de mogelijkheid voor het opwekken van windenergie. Het gebied Roodehaan/Stainkoel’n bij de A7 is een van de verkenningslocaties.
Groen gas is gezuiverde vorm van biogas die wordt opgewekt uit slib, tuinafval, en ander biologische reststromen. Na opwaardering van het biogas tot groen gas heeft het dezelfde eigenschappen als aardgas.
Netbeheerders zoals Enexis zijn verantwoordelijk voor een goede werking van het elektriciteitsnet. Het elektriciteitsnet is tot nu toe ingericht op het transporteren van stroom van een aantal grote energiecentrales naar bedrijven en huizen. Je kan dit zien als een soort bloedvatenstelsel waarbij de aderen steeds kleiner worden en de individuele huizen op de haarvaten van het net zijn aangesloten. Het stroomnet van het verleden is vooral goed in stroom met een constante hoeveelheid dezelfde richting, naar de verbruiker, toe te transporteren. De energiemarkt is echter sterk aan het veranderen en het huidige stroomnet is daar niet overal even goed voor ingericht om ook stroom de andere kant op te leveren. De ‘haarvaten en aders’ zijn niet altijd groot genoeg. Om een betrouwbaar elektriciteitsnet te behouden worden er daarom veel aanpassingen gedaan de komende tien jaar. Dat houd in dikkere kabels, meer en grotere transformatorstations en andere infrastructuur. Daarnaast kan plaatselijke opslag van elektriciteit voorkomen dat de stroom überhaupt het net op moet terwijl die zelfde stroom een paar uur later op dezelfde plek alweer nodig is. Netbeheerders staan voor een grote uitdaging om dit de komende tien jaar mogelijk te maken.
Aardwarmte, ook wel geothermie, is een grote potentiële bron van duurzame warmte. De gemeente Groningen ziet hier ook veel kansen in voor de lange termijn. Eerdere plannen om deze warmtebron te benutten voor een warmtenet zijn stilgezet door Staatstoezicht op de Mijnen (SodM), die het gevaar van opwekken van aardbevingen te groot vond. In plaats daarvan wordt nu restwarmte gebruikt van industrie en bedrijven.
Bij geothermie komt de warmte met een hoge temperatuur uit grote diepte, vaak tot enkele kilometers diep. Een andere manier om warmte uit de grond te benutten is met bodemwarmte. Deze warmte komt tot maximaal 500m diep en is op collectief en op individueel niveau toe te passen. Met een warmtepomp kunt u de warmte uit de bodem gebruiken voor de verwarming van uw woning. Bij een bodemwarmte-warmtepomp heeft u geen buiten unit nodig en werkt deze op een meer constante temperatuur. Een bodemwarmtepomp is een stuk duurder in aanschaf, maar wel wat goedkoper in gebruik.
Financiering en ondersteuning
Het energieloket heeft eind vorig jaar een inkoopactie georganiseerd voor de inkoop van isolerende maatregelen, zonnepanelen en hybride warmtepompen. Het plan is zeker om iets dergelijks nogmaal te doen. Ook is het mogelijk dit op een kleinere schaal te organiseren voor een wijk of zelfs voor een heerd. Ook komt er mogelijk nog een vergoeding voor aardbevingsschade die gekoppeld is aan verduurzaming. Mocht dit het geval zijn dan wil de gemeente Groningen de bewoners helpen door direct goede isolatie pakketten aan te bieden via het energieloket.
Je kunt natuurlijk ook zelf een inkoopactie starten door met een groepje bewoners een inkoopactie te organiseren. Bijvoorbeeld als je onder 1 dak zit of samen in de straat woont. Dit kan aantrekkelijk zijn voor een installateur en dus ook voor de bewoners. Tenzij je samen in een VVE zit zal de financiering gedaan moeten worden door de afzonderlijke bewoners. Daarvoor zijn bijvoorbeeld wel energie bespaar leningen beschikbaar met lage rentes. Kijk hier voor meer informatie over subsidies en leningen.
Er zijn allerlei subsidies beschikbaar voor verduurzaming. Een overzicht vind je hier.
In het kort kunnen woningeigenaren subsidie aanvragen voor woningisolatie (glas, dak, vloer, muur, gevel), duurzame energieopwekking (zonneboiler of warmtepomp) en voor aansluiting op een warmtenet.
Om in aanmerking te komen voor een isolatiesubsidie, moet je voor minimaal 2 maatregelen subsidie aanvragen. Dat mag een tweede isolatiemaatregel zijn, maar ook een warmtepomp, zonneboiler of aansluiting een op het warmtenet.
De subsidie voor een warmtepomp, zonneboiler of warmtenet-aansluiting hoef je niet in combinatie met een tweede maatregel aan te vragen. Er zijn bepaalde technische eisen waaraan de isolatiemaatregel of de installatie moet voldoen. Deze eisen staan op zogenaamde maatregelenlijsten of apparatenlijsten.
De gemeente Groningen heeft ook subsidies om de dak of tuin te vergroenen.
Naast subsidie op de isolatie en apparatuur is er ook een laag BTW tarief op de uitvoering en kan je bij zonnepanelen de betaalde BTW terugvragen. Voor subsidies is het meestal niet mogelijk om de werkzaamheden zelf uit te voeren omdat er een rekening van een erkend bedrijf nodig is voor de uitkering van de subsidie zodat men weet dat het ook daadwerkelijk is uitgevoerd.
Energieteam de Werkbeij gaat geen aannemers of producten aanbevelen. We onderzoeken nog wel hoe we tips en adviezen van buurtgenoten makkelijk kunnen delen.
Verwarming
Vloerverwarming wordt vaak gezien als een luxe alternatief voor radiatoren. Wat betreft energiebesparing is vloerverwarming vooral een methode om te verwarmen op lage temperatuur. Naast het isoleren van het huis, kan er vaak veel energie bespaard worden door te verwarmen op een lagere temperatuur. Veel cv-ketels staan ingesteld om water te leveren aan de verwarming op 80-90 graden. Dat is echter vaak helemaal niet nodig. Als uw huis redelijk tot goed geïsoleerd is, kunt u waarschijnlijk al verwarmen op 50-60 graden, wat direct een grote besparing oplevert. Als er een warmtenet of warmtepompen komen, zullen huizen mogelijk met nog lagere temperatuur water verwarmd moeten worden. Vloerverwarming kan dan een goed alternatief zijn voor radiatoren, maar zal ook dan waarschijnlijk niet noodzakelijk zijn.
We zijn hiervan op de hoogte, maar kunnen nu nog niet zeggen wat er in specifieke gevallen zal veranderen. Uitgangspunt is dat iedereen van het aardgas af gaat, maar niemand in de kou komt te zitten.